Blag 1: Frank Monahan, Ailtire & Léiritheoir Cultúrtha

Is dearthóir / léiritheoir cultúrtha Éireannach é Frank, tá spéis aige i scannánaíocht, sna healaíona & san ailtireacht. Áirítear lena chleachtas gairmiúil dearadh foirgneamh, & dearadh seit do léiriú scannán/teilifíse. Tá BA aige san Ailtireacht, 2008 agus Dioplóma Gairmiúil san Ailtireacht, 2012, araon ó London Metropolitan University. Roimhe seo fuair sé B.Des. i nDearadh Léiriúcháin do Scannán/Teilifís, ó IADT. Tá an cúlra seo mar bhonn eolais ag a chur chuige i leith cleachtais, ar cur chuige comhoibritheach, idirdhisciplíneach é agus a bhfuil a shuíomh sainiúil. Tá sé rannpháirteach in acmhainn chriticiúil an dearaidh a bhunaigh sé don Architecture at the Edge in 2017, ar cheap sé agus a choimeád sé an clár imeachtaí ina leith. Chuir sé suiteáil faoin spéir ar fáil, ‘Ghost Chapel' d'Fhéile Idirnáisiúnta Ealaíon na Gaillimhe 2018 i gcomhar le Bartlett School of Architecture.

Tairseach 

Chríochnaigh scoláirí na hIdirbhliana ó scoileanna ar fud na tíre a dtionscadal ​Náisiúnta Ailtirí i Scoileanna de chuid Fhondúireacht Ailtireachta na hÉireann​ an mhí seo le cur i láthair ag campas Chluain Mhuire de chuid Institiúid Teicneolaíochta na Gaillimhe-Maigh Eo don IAF,​ d'fhoireann GMIT agus don Ailtire Dermot Bannon.​​​ Arna cheapadh agus arna sheachadadh ag Fondúireacht Ailtireachta na hÉireann,​ tugann an tionscnamh seo taithí phearsanta ar an bpróiseas deartha faoi threoir gairmithe dearaidh do scoláirí.​

Ba í seo an tríú bliain dom páirt a ghlacadh sa chlár, agus in éineacht leis an ailtire Sybil Curley ag filleadh ar mo alma mater i gColáiste Naomh Seosamh, ’the Bish ', Gaillimh​​ thugamar faoi shraith ceardlann a sholáthar a d'fhéadfadh ligean do na scoláirí a scileanna amhairc spásúla a fhorbairt.​ Ní mhúintear an ealaín mar chuid den churaclam sa scoil, mar sin bhí sé tábhachtach go bhfaighimis bealach chun deis a thabhairt do na scoláirí a gcuid cruthaitheachta a mbíonn acu ó dhúchas a chur in iúl. Bhí an múinteoir an-tógtha linn a bheith ag cabhrú leis na scoláirí obair ar fhorbairt coincheapa dearaidh a d'ullmhódh iad do dhúshláin ábhair Grafaic Dheartha agus Chumarsáide (DCG). Chuige sin, bhí sé iontach tábhachtach taighde amhairc a spreagadh mar chuidigh sé leis na scoláirí imscrúdú a dhéanamh ar an bpróiseas sin. Ag glacadh céimeanna d'aon ghnó chun aghaidh a thabhairt ar aon easpa muiníne ina gcruthaitheacht féin, rinne na scoláirí suirbhé ar réimsí den scoil agus thaifead siad breathnuithe ar ábhair, leibhéil solais, cúrsaíocht etc. Spreagadh smaointeoireacht chriticiúil agus feasacht amhairc i rith an chúrsa.  Chuir cuairteanna suímh trialacha le stór focal amhairc na scoláirí agus lena gcumas coincheapa dearaidh a chur in iúl trí sceitseáil.

Sa chéad bhliain, d'fhéachamar ar an smaoineamh ‘Tairseach‘ maidir le caidreamh a mhúnlú idir an institiúid scoile agus an chathair. Tá sé beartaithe an scoil a athlonnú amach ó Oileán Altanach agus amach as an gcathair chuig láithreán nua sna blianta amach romhainn, agus mar sin ba é an smaoineamh ná ‘tairseach‘ a dhearadh isteach san institiúid nua. Ag tosú le cleachtadh chun a mana scoile féin a chruthú chun é a chur os cionn an bhealaigh isteach chuig an bhfoirgneamh scoile atá ann cheana, thugamar na scoláirí amach leis an bPóirse Caoch agus cuir chuige stairiúla eile na cathrach a sceitseáil. Tar éis cleachtaí mapála a dhéanamh ar bhealaí isteach agus limistéir fáiltithe na scoile mar aon leis na bóithre/droichid rochtana ar an Oileán ina bhfuil an scoil lonnaithe, thóg na scoláirí samhail fhisiciúil 1:100 den scoil ina bhféadfaidís dearaí a chur ar a n-idirghabhálacha ‘aedicule’ féin.

Leanamar ag iniúchadh na solúbthachta cruthaithí ar an mbliain dár gcionn, a leathnaigh amach chuig an gcaoi ar féidir teagmháil a dhéanamh leis an gcathair lasmuigh den scoil. Agus iad spreagtha ag athchóiriú dePaor Architects ar amharclann Draoi, d'athshamhlaigh na scoláirí athúsáid oiriúnaitheach an fhoirgnimh scoile atá acu cheana féin, á chasadh i dtreo na habhann, agus ag ionchorprú Amharclann Oileán Altanach in aice láimhe i gclár foirgnimh na scoile.  Rinneadh machnamh cúramach ar an mbealach is fearr chun carachtar an fhoirgnimh seo a choinneáil, iar-Eaglais Mhodhach a tugadh feidhm eile mar ionad ealaíon, agus an chaoi a bhféadfadh sé seo níos mó solúbthachta a thabhairt d'fheabhsúcháin ar fud bhonneagar tógtha na scoile ar fad.

Spreag an treoir dhearaidh iad chun cultúr inbhuanaitheachta a chleachtadh inár dtimpeallacht thógtha trí athúsáid oiriúnaitheach a bhaint as an stoc foirgneamh atá ann cheana féin atá lonnaithe i suíomh reatha na scoile agus timpeall air ag Oileán Altanach. Tá acmhainneacht ag an tionscnamh seo ní hamháin na scoláirí a spreagadh chun tuiscint níos fearr a fháil ar a dtimpeallacht thógtha agus scileanna a fháil i ndearadh, sceitseáil, grianghrafadóireacht, déanamh samhlacha agus grafaicí ríomhaire. Ach, chomh maith leis sin, tá acmhainneacht ann chun iad a spreagadh chun a stair agus a dtíreolaíocht áitiúil a iniúchadh, dul i mbun staidéir chomhshaoil, eolas a fhorbairt ar staidéir ábhair agus tógála chomh maith le húsáid phraiticiúil do scileanna TFC. An cumas fadhbanna a fheiceáil agus réitigh chliste a cheapadh - tá athrú ó bhonn ag teacht ar an gcumas sin mar scil luachmhar agus inmhúinte.

Feicim nár threisigh na heispéiris seo mo chreideamh maidir leis an tábhacht agus na buntáistí atá le fáil i ‘ag foghlaim ó rudaí a dhéanamh’ d'fhorbairt an scoláire amháin, ach chuir sé ar a gcumas a bhféiniúlacht/spéiseanna, scileanna, féinmhuinín a fhorbairt, agus na féidearthachtaí chun é seo a chomhtháthú i ngach gné dá bpróiseas foghlama.

Nuair a smaoinímid ar rud riachtanach a chur in iúl faoin domhan, bíodh sé trí ealaín/drámaíocht/scéalaíocht etc. do dhaoine óga go háirithe, níl sé ina chuidiú a bheith teagascach, a bheith ag díriú ar scil theicniúil nó teicneolaíochta. Mholfainn béim a leagan ar an taitneamh agus ar luach an phróisis chun níos mó ná an toradh nó an táirge deiridh a dhéanamh. Faightear an méid atá chun leasa na hóige sa tsaoirse, sa tástáil agus sa taiscéalaíocht a chuaigh isteach sa rud a chruthaigh siad. Bí ag súil le botúin a dhéanamh. Níl aon bhealach ceart ná bealach mícheart ann. Is trí réitigh a aimsiú a fhágann gurb é luach na samhlaíochta cruthaithí an rud is luachmhaire. Is é an cur chuige a bheadh agam ná rud éigin a thabhairt i bhfeidhm go spraíúil. Uirlisí luachmhara saoil a thabhairt do na scoláirí a fheabhsaíonn a gcuid scileanna labhartha agus cumarsáide poiblí, forbairt shóisialta, forbairt mhothúchánach chomh maith leis na tairbhí cognaíocha. I ndáiríre, leis an spraíúlacht féin a thabhairt i bhfeidhm.