Blag 1 - Máire O’Higgins, Múinteoir Iar-bhunscoile
íomha (c) Abbey Theatre 2015
Is múinteoir agus Príomhoide Cúnta í Máire O’Higgins i gColáiste Pobail Lorcáin, Baile Átha Cliath 1. Chomh maith leis sin, comhordaíonn sí comhpháirtíochtaí don Choláiste agus is í Séiplíneach na scoile í. Tá Máire 26 bliain ag obair i lár na cathrach thoir thuaidh. Sular éirigh sí ina múinteoir, d'oibrigh sí mar aisteoir agus Stiúrthóir Amharclannaíochta.
Is scoil dara leibhéal CDETB DEIS Banda 1 é Coláiste Pobail Lorcáin i lárchathair thoir thuaidh Bhaile Átha Cliath. Is scoil chomhoideachais í le 430 scoláire agus foireann de 48. Tagann scoláirí ó gach cearn de cheantair faoi mhíbhuntáiste socheacnamaíoch i mBaile Átha Cliath chun freastal ar an scoil. Is scoil phríomhshrutha muid. Cuirimid Cláir Scoláireachta Ealaíon, Sacair, Cispheile agus Acadúla ar fáil.
Sa chéad cheann dá sraith blaganna, pléann Máire maoiniú, comhpháirtíocht agus doiciméadú mar chuid den den Chlár um Dhéanamh Amharclannaíochta agus Saoránachta le hAmharclann na Mainistreach.
25 Deireadh Fómhair 2016
Tá an t-ádh orm gur oibrigh mé i réimse post laistigh de mo phost múinteoireachta buan le breis agus sé bliana is fiche. D'oibrigh mé san amharclannaíocht sular aistrigh mé go dtí an teagasc agus mar sin thug mé mo ghrá don rannpháirteachas cruthaitheach liom isteach sa teagasc.
Tá an scoil ina bhfuilim faoi láthair thar cion maidir le rannpháirteachas cruthaitheach ó bunaíodh í in 1999. Rinneamar obair den scoth agus rinneamar roinnt botúin shuntasacha freisin. Táim ag foghlaim le ‘leaganacha’ a thabhairt orthu! Nach é sin atá i gceist leis an bhfiontraíocht oideachais, atriall agus athrá, ag pleanáil, triail a bhaint as, machnamh, triail a bhaint as arís agus arís eile? Nach é sin an rud a tharlaíonn san fhíorshaol, an domhan tar éis na scoile?
Ó mhí na Samhna i mbliana go dtí mí an Mhárta 2017 táimid ag obair le Scoil Aisteoireachta an Gaiety agus le hAmharclann an Mhuilinn DLR i nDún Droma ar Thionscadal Forógra um Dhéanamh Amharclannaíochta agus Saoránachta. Tá Coláiste Pobail Lorcáin ag déanamh cláir um Dhéanamh Amharclannaíochta agus Saoránachta ar feadh trí bliana anois. D'fhorbair Sarah Fitzgibbon samhail an Chláir um Dhéanamh Amharclannaíochta agus Saoránachta leis an gColáiste agus fuair sí tacaíocht ó Phil Kingston agus a fhoireann oideachais in Amharclann na Mainistreach. I mbliana tá grúpa againn ag déanamh an dara cuid den chlár um Dhéanamh Amharclannaíochta agus Saoránachta le hAmharclann na Mainistreach agus Clár um Dhéanamh Déanta Amharclannaíochta nua, a roinneann torthaí le clár na Mainistreach. Tá an ceann seo le Scoil Aisteoireachta an Gaiety agus le hAmharclann an Mhuilinn DLR i nDún Droma.
D’fhorbair Anna Kadzik-Bartoszewska ó Scoil Aisteoireachta an Gaiety an coincheap tionscadail agus na treoirlínte. Tugtar “The right to know” ar an tionscadal. Féachfaidh sé siar ar ghnéithe d'oideachas daoine óga ó 1917. Scrúdóidh sé gnéithe d'oideachas daoine óga in 2017. Féachfaidh sé chun tosaigh freisin agus samhlóidh sé todhchaí an oideachais agus na ndaoine óga in 2027. Díreoidh an tionscadal ar chruthú an tsúgartha nuálaigh ag baint úsáid as an gcleachtas atá ann cheana féin “Forógra”. Stíl chumhachtaithe amharclannaíochta is ea an forógra, agus tá súil againn go dtabharfaidh sé guth dár ndaoine óga chun a dtuairimí agus a ndearcthaí i leith a gcuid oideachais féin a chur in iúl, oideachas a mhúnlaigh daoine eile ar a son. Beidh an tionscadal á reáchtáil ag Michelle Fallon, múinteoir Béarla agus Staire i gColáiste Pobail Lorcáin. Déanann Michelle comhordú freisin ar na Cláir Ealaíon don Choláiste. Tacóidh mé le Michelle ina cuid oibre agus rachaidh mé i dteagmháil le Anna agus le Scoil Aisteoireachta an Gaiety, chomh maith le comhpháirtithe eile a d'fhéadfadh teacht chun cinn agus muid ag obair ar an tionscadal.
Beidh na taibhithe, arna bhforbairt ag scoláirí agus múinteoirí Choláiste Pobail Lorcáin, an pobal áitiúil, daoine scothaosta ó Ionad Cúram Lae Lourdes do Dhaoine Scothaosta i Sráid Sheáin Mhic Dhiarmada agus gairmithe ealaíon, mar chuid de chomhdháil ar oideachas atá beartaithe do mhí an Mhárta 2017 in Amharclann an Mhuilinn DLR i nDún Droma, Baile Átha Cliath Theas. Tá súil ag an gcomhdháil go mbeidh cainteoirí ó Barnardos, Amnesty International, Coimisiún na hÉireann um Chearta an Duine agus Comhionannas, an Roinn Leanaí agus Gnóthaí Óige, an Roinn Oideachais agus Scileanna, Comhairle Ealaíon na hÉireann, lucht déanta beartas eile agus páirtithe leasmhara ann. Fiosróidh an chomhdháil téama an oideachais chuí do dhaoine óga – ag féachaint ar a léirithe éagsúla go téamach agus á leagan laistigh de chomhthéacs domhanda, náisiúnta agus áitiúil.
I rith na comhdhála inseoidh na cainteoirí a gcuid scéalta trí thaibhithe. Tacaíodh a gcuid píosaí amharclannaíochta leis an méid a chuireann daoine óga leis an tsochaí mar dhaoine óga ina gceart féin agus an teideal atá acu éisteacht a fháil ar an mbonn sin.
Díreoidh an tionscadal seo ar an amharclannaíocht mar uirlis chun feasacht a mhúscailt faoi shaincheisteanna atá tábhachtach do dhaoine óga, go háirithe maidir le hoideachas. Féachfaidh an tionscadal freisin ar an gcaoi ar féidir leis an amharclannaíocht daoine óga a spreagadh agus a mholadh chun gnímh maidir le cearta an duine agus saincheisteanna san oideachas nach mór a athrú.
Tá súil againn go n-osclóidh scéalta na scoláirí idirphlé idir lucht déanta beartas agus gairmithe agus go gcruthóidh siad deis do gach duine ceisteanna a chur, eispéiris a chomhroinnt, agus naisc a thógáil.
Bhí sé beartaithe ag Anna ealaíontóirí a fhostú trí Scoil Aisteoireachta an Gaiety, chun obair a dhéanamh ar an tionscadal. Faoin am a chinntigh Anna maoiniú don tionscadal, ní raibh an príomh-ealaíontóir a raibh súil ag Anna go n–oibreoimis léi –Liz Tyndall - in ann gealltanas a thabhairt don tionscadal don chéad mhí. Ansin thug Anna Gillian Mc Carthy isteach chun an tionscadal a thosú. Tá Liz agus Gill ina Múinteoirí Drámaíochta agus Amharclannaíochta le Scoil Aisteoireachta an Gaiety.
Beidh Michelle Fallon ag obair leis na healaíontóirí agus 60 scoláire. Tá na scoláirí seo ar chláir thiomnaithe Ealaíon sa Choláiste mar chuid de chlár na Sraithe Sóisearaí.
Beidh foireann Anna ag obair ar feadh uair an chloig in aghaidh na seachtaine le trí ghrúpa Ealaíon ar leith. Maireann ár ranganna uair an chloig ar fad agus luíonn an tionscadal go deas leis na ceachtanna uair an chloig.
Ról an Chomhordaitheora Comhpháirtíochtaí / Idirghabhálaí don scoil
Is é mo phost teagmháil a choinneáil le Michelle le cinntiú go bhfuil sí sásta leis an mbealach a bhfuil ag éirí leis an tionscadal. Caithfidh mé litreacha ceada, iompar agus cibé riachtanais amchláir a thagann chun cinn don tionscadal a eagrú freisin, chomh maith le tacú le Michelle agus í ag obair leis na healaíontóirí chun na Forógraí a chruthú le scoláirí.
Is é an ról atá agam teagmháil a dhéanamh le Anna freisin agus a chinntiú go léiríonn agus go gcomhlíonann aidhmeanna agus cuspóirí an tionscadail riachtanais churaclaim na Sraithe Sóisearaí chomh maith le riachtanais oideachais eile. Maidir leis seo is é an ról atá agam naisc thraschuraclaim a aimsiú a bhféadfadh an tionscadal ceangal a dhéanamh leo, go háirithe i ranganna Béarla, in Oideachas Saoránach Sóisialta Polaitiúil (OSSP), i ranganna Oideachais Shóisialta, Phearsanta agus Sláinte (OSPS) agus i ranganna Reiligiúin.
Is ormsa atá sé freisin seiceáil isteach leis na rannpháirtithe go léir chun a chinntiú go bhfuil taitneamh á bhaint acu as an obair.
De ghnáth bainistím na buiséid do thionscadail rannpháirtíochta cruthaithí sa scoil le cabhair ónár riarthóir scoile Janet Rooney. A bhuíochas le Anna freisin, níl orm na healaíontóirí a íoc, rud a bhíonn ina chrá croí de ghnáth mar gur aontaigh ciste Pobail Pháirc an Chrócaigh an deontas don tionscadal a íoc go díreach leis an GSoA. Rinneamar iarratas agus fuaireamar maoiniú ó Pháirtíocht Chruthaitheach don tionscadal. Is comhlacht atá maoinithe ag an Roinn Oideachais í Páirtíocht Chruthaitheach agus mar sin beidh ar an deontas gheobhaimid uathu dul díreach chuig an scoil. Déanfaidh Janet na cuntais a bhainistiú agus déanfaidh Michelle agus mé féin cinneadh le Anna maidir leis an gcaoi a gcaithfear an t-airgead.
De réir mar a fhásann an tionscadal is é an ról atá agam ná an féilire a bhainistiú agus cúrsaí a chur in iúl do Phríomhoide na scoile agus an fhoireann a chur ar an eolas faoi dhul chun cinn an tionscadail.
Cabhróidh mé le Anna freisin liosta cuirí a chur lé chéile don Chomhdháil i mí an Mhárta.
Ról an Phríomhoide
Tacaíonn ár bPríomhoide Aoife Kelly Gibson leis an tionscadal go hiomlán agus is breá léi na healaíona agus an cultúr. Tá muinín aici asainn an tionscadal a phleanáil agus a chur i gcrích. Tá sé seo tábhachtach mar tugann sí saoirse mhór dúinn an obair a dhéanamh.
Treoirlínte d'Ealaíontóirí i Scoileanna
D’iarr mé ar Anna fiafraí dá foireann na treoirlínte d'ealaíontóirí i scoileanna a léamh chun cabhrú lena foireann tuiscint a fháil ar an méid a mbeimid ag súil leis ón gcomhpháirtíocht rannpháirtíochta. Chuir Lorraine Comer tús leis na Treoirlínte d'Ealaíontóirí i Scoileanna i rith a tréimhse sa Chomhairle Ealaíon agus forbraíodh iad i gcomhar le múinteoirí, lucht déanta beartas, ealaíontóirí agus daoine óga. Cruthaíonn siad an creatlach dár gcruinnithe pleanála leis na comhpháirtithe go léir sula dtosaíonn siad ar thionscadal sa scoil.
Grinnfhiosrúchán an Gharda Síochána
Éilíonn an scoil CDETB ina n-oibrímid go gcaithfear grinnfhiosrúchán an Gharda Síochána a dhéanamh ar gach duine atá ag obair le daoine óga sa Choláiste. Tógann sé seo am le próiseáil agus mar sin chuireamar an páipéarachas i bhfeidhm chomh luath agus is féidir nuair a bhí a fhios againn go raibh an maoiniú againn don tionscadal. Is í Janet a bhainistíonn é seo dúinn.
Maoiniú
Anuraidh rinne Anna agus Michelle Fallon agus mé féin iarratas ar mhaoiniú Pobail Pháirc an Chrócaigh https://crokepark.ie/stadium/community/croke-park-community-fund agus fuair muid é, do thionscadal bunaithe ar 1916. D’éirigh go hiontach leis an tionscadal.
Thacaigh Julianne Savage ó Chiste Pobail Pháirc an Chrócaigh go muinteartha linn don tionscadal seo freisin, le maoiniú dar luach €3000.
Mhaoinigh Dermot Carney, an Stiúrthóir ar Pháirtíocht Chruthaitheach agwww.creativeengagement.ie/ an tionscadal seo freisin (€1000). Bhí an t-ádh linn.
Conas a éiríonn le scoil an méid seo airgid a fháil do thionscnamh ealaíon san oideachas?
Ar feadh na mblianta rinneamar obair rannpháirtíochta cruthaithí gan bhuiséad agus chothaíomar cáil as obair mhaith a dhéanamh a d'fhéadfaí a choinneáil. Chuireamar iarratas isteach arís agus arís eile ar mhaoiniú ansin. Ba mhinic nár éirigh linn. Choinníomar orainn ag déanamh iarratais. Choinnigh mé orm ag déanamh iarratais. Scríobh mé na hiarratais i mo chuid ama féin toisc go raibh mé paiseanta faoin obair a bhí á déanamh agam. Ar an drochuair ní thugann an gnáthlá scoile am do mhúinteoirí am a chaitheamh ar an bpróiseas iarratais.
D’aithin mé trína bheith ag cloí leis na próisis iarratais, gur tháinig feabhas orm foirmeacha a líonadh agus d'éirigh linn maoiniú a fháil sa deireadh.
D'fhoghlaim mé thar na blianta a bheith cúramach le hiarratais ar mhaoiniú, na ceisteanna atá á gcur ar an iarratas a léamh go cúramach agus freagraí cuí a thabhairt orthu. D'fhoghlaim mé a chinntiú (a) go bhféadfainn agus go raibh mé i ndáiríre ag iarraidh an rud a bhí geallta agam a dhéanamh (le solúbthacht maidir le hathrú atá tógtha isteach sa phleanáil) agus (b) go raibh an t-am agam an tionscadal a bhainistiú nó costais a chur isteach do bhainisteoir, nó an t-ádh a bheith linn is atá i Lorcán ar an tionscadal seo, chun bainisteoir mar Anna a aimsiú a thugann aire don tionscadal mar chuid dá treoir mar chomhpháirtí ar an tionscadal.
Comhpháirtíocht
Chonacthas dom go gcaithfimid a fháil amach cé hiad ár gcomhpháirtithe nuair a dhéanaimid cinneadh oibriú le chéile agus a fháil amach an méid a bhfuil siad ag súil uainn agus ón tionscadal chomh maith leis an méid a bhfuilimid ag súil leis uathu. D'fhoghlaim mé thar na blianta go gcaithfimid ár n-aidhmeanna agus ár gcuspóirí agus torthaí ionchais an tionscadail a oibriú amach sula ndéanaimid iarratas ar mhaoiniú tionscadail. Is minic a thug mé faoi deara go raibh ionchais éagsúla ag na comhpháirtithe ar thionscadal leis na cinn a bhí againn i Lorcán, agus bhí sin ina chúis le míshuaimhneas agus muid ag dul chun cinn. D'fhoghlaim mé a bheith soiléir agus an méid a aontaíonn muid a theastaíonn ó gach páirtí a chur in iúl, a sheiceáil leis na scoláirí gurb é sin a theastaíonn uathu, am a chinntiú chun bualadh le chéile chun plé a dhéanamh ar an gcaoi a bhfuil rudaí ag dul le linn an tionscadail agus chun aghaidh a thabhairt ar dhúshláin de réir mar a thagann siad chun cinn. Tá an chumarsáid lárnach i ndea-obair chomhpháirtíochta agus i gcomhpháirtíochtaí inbhuanaithe san oideachas. Rinneamar tionscadal cúig bliana leis an bhfoireann oideachais in Ard-Mhúsaem na hÉireann agus d'fhoghlaim mé an oiread sin faoi mhianta na gcomhpháirtithe a chaibidliú, buiséid a bhainistiú agus ionchais a bhainistiú. Bhí an t-ádh linn a bheith ag obair le foireann iontach san oideachas ag an Músaem, faoi stiúir Lorraine Comer. Ba iad na comhpháirtithe ar na tionscadail a raibh baint againn leo thar na cúig bliana ná Éigse Éireann, Coláiste Náisiúnta Ealaíne is Deartha, an tAonad Forbartha Curaclaim, Macnas, Ionad Cúram Lae Lourdes do Dhaoine Scothaosta, Localise chomh maith le healaíontóirí aonair (Mikel Murfi, Helen Lane, Clare Muireann Murphy, Pete Casby), daonchairde agus maoinitheoirí. Tionscadal iontach a bhí ann a mhúin go leor dom faoi conas comhpháirtíochtaí bríocha san oideachas a fhorbairt agus a chothú do dhaoine óga agus do mhúinteoirí.
An obair a dhoiciméadú
Aghhh! I rith an phróisis pleanála, dúirt muid go mbreathnóimis ar ghrianghrafadóireacht agus ar fhíseán a dhéanamh den saothar agus muid ag dul ar aghaidh. D'iarramar ar gach scoláire foirm cheada a shíniú chun ligean dúinn é seo a dhéanamh. Tá sé seo ríthábhachtach ar chúiseanna Cosanta Leanaí.
Rinne mé dearmad faoin bpróiseas doiciméadaithe i saol gnóthach na scoile. Beimid ag obair air seo as amach anseo (23 Samhain 2016).
Is ró-mhinic a rinneamar dearmad doiciméadú a dhéanamh ar an obair iontach atá déanta againn. Níos cruinne arís, ní raibh an t-am againn é sin a dhéanamh. Tá an oiread sin den amharclannaíocht scríofa sa ghaineamh. Is é seo nádúr na hoibre amharclannaíochta. Tá sé mar aon le machnamh! Is san am i láthair a fhaighimid taithí air. Mar sin féin, is féidir cuimhní áille a chur ar fáil nuair a dhéantar tionscadal a dhoiciméadú go físiúil. Is féidir leis cabhrú freisin le hiarratais ar mhaoiniú breise. Chabhraigh sé linn samhlacha dea-chleachtais a mhíniú san am atá caite. Chabhraigh sé linn freisin machnamh a dhéanamh ar na dúshláin a thagann chun cinn.
