Caolaigh de réir réigiúin
Caolaigh le Foirm Ealaíne
Caolaigh le leibhéal na Scoile
An Gnáthshaol i Ráth Caola
Téacs ó íomhánna: Balla an Áthais ón taispeántas An Gnáthshaol i Ráth Caola, Comhpháirtíocht Áitiúil don Óige Chruthaitheach (CAOC) i Luimneach agus sa Chláir
Osclaíodh An Gnáthshaol i Ráth Caola in Ionad Ealaíon Ráth Caola i mí Feabhra 2020, agus taispeánfar arís é i nGailearaí Ealaíne Chathair Luimnigh agus in The People's Museum of Limerick ar an 27, 28, 29 agus 30 Lúnasa 2020 mar chuid d’fhéile Scairt na hÓige a chuir an Chomhpháirtíocht Áitiúil don Óige Chruthaitheach i láthair.
Inis scéal do thionscadail dúinn – Céard a spreag é? Cad faoi é? Cé a bhí páirteach ann? Cén chaoi ar thosaigh tú?
D’eascair an tionscadal seo as plé agus réamhchainteanna idir Seirbhís Óige Luimnigh i Spás Óige Ráth Caola agus an Chomhpháirtíocht Áitiúil don Óige Chruthaitheach atá lonnaithe i mBord Oideachais agus Oiliúna Luimnigh agus an Chláir. Tar éis roinnt malartuithe, d’aithin Comhordaitheoir Sheirbhís Óige Luimnigh, Lisa Quirke, an t-ealaíontóir grianghrafadóireachta, Stephen Lappin mar dhuine a raibh caidreamh aige leis na daoine óga san ionad cheana féin. Le tacaíocht ón gComhpháirtíocht, d’fhostaigh Lisa Stephen mar ealaíontóir éascaithe don tionscadal.
Cén chaoi ar forbraíodh na smaointe agus cén chaoi ar oibrigh na daoine óga, an t-ealaíontóir agus an múinteoir le chéile?
Stephen Lappin, Ealaíontóir Grianghrafadóireachta
Ba é príomhfhócas an tionscadail seo ná an oiread saoirse chruthaitheach agus is féidir a thabhairt do na daoine óga gan brú a chur orthu ‘saineolas’ teicniúil grianghrafadóireachta a bheith acu. Creidim go gcuirfeadh an iomarca béime ar rudaí cosúil le cró/doimhneacht réimse/soilsiú etc. drogall ar dhaoine óga a bheith páirteach sa tionscadal. Thug mo chur chuige, ina ionad sin, saoirse do na daoine óga iniúchadh a dhéanamh ar na hábhair a theastaigh uathu a ghlacadh, rud a lig dóibh a gcuid smaointe cruthaitheacha féin a fhorbairt gan mórán teagaisc uaimse. Chuir an stíl éascaithe seo ar chumas na ndaoine óga a bpróiseas cruthaitheach féin a bheith acu, le mo thacaíocht maidir le saincheisteanna teicniúla cosúil le socrú an cheamara haghaidh seat ar leith.
Chuige sin, shocraíomar dul le téama ‘grianghrafadóireacht sráide’ ina ndéanfadh na rannpháirtithe iarracht radhairc nádúrtha a ghabháil den ghnáthshaol ina mbaile dúchais, Ráth Caola. Phléamar áiteanna maithe le grianghraf a thógáil sa cheantar, cé a d’fhéadfadh ábhair mhaithe a dhéanamh agus conas ba chóir dúinn na grianghraif a thógáil? Toisc go raibh líon na rannpháirtithe mór agus iad chomh hóg leis, bheartaíomar an grúpa a roinnt ina dhá ghrúpa. Bhí grúpa amháin faoi stiúir an ealaíontóra agus an mhúinteora agus bhí na daoine eile faoi stiúir oibrithe óige ar dtús. Chonaic an dá ghrúpa thart ar shráideanna Ráth Caola ar feadh uair an chloig chun grianghraif a thógáil sular fhill siad leis an ábhar a phlé agus a athbhreithniú. Rinneamar é seo trí huaire go dtí go raibh punann cuí oibre curtha i gcrích againn.
Lisa Quirke, Comhordaitheoir Obair d’Ógra Éireann
Tar éis di a bheith ag obair le Stephen roimhe seo, thuig sí go mbeadh sé iontach don tionscadal seo. Rinne na daoine óga an clár a dhearadh, a fhorbairt agus a chur i gcrích. Threoraigh siad an clár ag gach céim; coincheap a roghnú, conas ba chóir é a dhéanamh, cad iad na pictiúir ba chóir a roghnú, cén teideal ba chóir dúinn a thabhairt dóibh, áit ar chóir an taispeántas a dhéanamh, etc. Bhí an príomhról lárnach acu ag gach céim den chlár.
Bhain na daoine óga an-taitneamh as an taithí. Bhí an-spraoi acu ag baint úsáid as na ceamaraí agus bhain siad an-taitneamh as scéalta a insint dúinn faoi na háiteanna a mbaineann tábhacht leo dóibh i Ráth Caola. Fuair na daoine óga scileanna agus muinín tríd an taithí seo. Léirigh an clár an bród mór atá ar dhaoine óga ina bpobal agus tháinig freagairt iontach ón bpobal áitiúil. Ba mhór an sásamh dom go bhfuair daoine óga aitheantas as rud éigin dearfach a dhéanamh ina bpobal.
Cén taithí phearsanta a bhí agat ar an tionscadal i dtéarmaí ratha agus dúshlán?
Stephen Lappin, Ealaíontóir Grianghrafadóireachta
Bhí an-rath ar an tionscadal seo:
- Lig sé do rannpháirtithe a bheith cruthaitheach trí mheán nár smaoinigh siad riamh air, b’fhéidir;
- An taobh spraíúil agus an scleondar de bheith ag spalpadh ar fud na sráideanna ag glacadh na grianghraf - ag féachaint ar an taitneamh a fuair siad as é seo a dhéanamh;
- Ag ligean do na daoine óga ionchur eagarthóireachta a bheith acu maidir leis na grianghraif ba mhó a thaitin leo, na cinn ar mhaith leo iad a úsáid, chun fráma a fháil;
- An cur chuige gairmiúil a ghlac na rannpháirtithe leis an taispeántas a ullmhú; Is iad seo agus níos mó a rinne an t-eispéireas chomh fiúntach agus taitneamhach domsa.
- Tháinig dúshláin chun cinn go príomha le srianta crua-earraí agus ama agus le haois óg na ngrianghrafadóirí. Bheadh sé deas dá mba rud é go raibh níos mó crua-earraí le dáileadh (ceamaraí) agus níos mó ama ná an uair an chloig sa tseachtain chun an taobh cruthaitheach a iniúchadh níos mó. Toisc go raibh an phróifíl aoise 10-12 bhliain, bhí constaicí i gceist ann nach mbeadh ann le déagóirí níos sine - mar shampla rochtain a fháil ar a bhfóin féin chun grianghraif a ghlacadh ionas gurbh fhéidir leo iad a sheoladh ar ríomhphost agus iad a roinnt.
Lisa Quirke, Comhordaitheoir Obair d’Ógra Éireann
Ní hamháin gur léirigh an tionscadal seo an bród atá ar na daoine óga ina bpobal, ach chuir sé le feabhas i spiorad an phobail i Ráth Caola mar gur chruthaigh sé ‘beocht’ sa cheantar. Chuir sé feabhas freisin ar an gcaidreamh atá ag daoine óga le roinnt daoine aosta ina bpobal.
Leag an clár seo béim ar an tábhacht a bhaineann leis an teagascóir ceart a aimsiú agus ar thábhacht na gcaidreamh oibre idir na páirtithe uile lena mbaineann. Tá sé thar a bheith tábhachtach go mbeadh an sprioc agus na luachanna céanna ag gach duine atá páirteach nó tá seans ann nach n-éireodh leis an gclár. Ar an ócáid seo, bhí an t-ádh ar LYS, ar an teagascóir agus ar LCETB/LCYP sa mhéid is go raibh caidreamh oibre den scoth againn go léir agus go raibh caidreamh oibre den scoth againn i gcónaí agus gur choinnigh muid ár spriocghrúpa i gcuimhne ag gach céim den chlár. Tar éis an tsaoil, baineann an clár leis na daoine óga!
Cén tábhacht a bhain leis an tionscadal duit ar fiú a roinnt?
Stephen Lappin, Ealaíontóir Grianghrafadóireachta
Bhí sé suntasach timthriall iomlán imeachtaí a fheiceáil le linn an tionscadail. Ón tús agus an plé tosaigh, go comhdhéanamh bunúsach agus láimhseáil ceamara, go dtí na grianghraif a ghlacadh agus eagarthóireacht a dhéanamh orthu, iad a roghnú agus a chumadh, eispéireas an-tairbheach a bhí ann. Bhí an chéim dheiridh den timthriall go hiontach ar fad, ag críochnú leis an taispeántas agus an taitneamh a bhain muintir an bhaile agus an pobal níos leithne as.
Lisa Quirke, Comhordaitheoir Obair d’Ógra Éireann
Mar eagraíocht óige, déanaimid ár ndícheall i gcónaí tacú le daoine óga a bheith páirteach ina bpobal, a gcuid tuairimí a chur in iúl agus dul i ngleic lena bpobal áitiúil ag leibhéil éagsúla. Ba shampla den scoth é an clár seo den chaoi ar féidir le daoine óga tionchar dearfach a imirt ar gach duine i bpobal – idir óg agus aosta, cúlraí agus cultúir éagsúla, daoine scoite amach agus iad a ndéantar dearmad orthu in amanna. Go bunúsach, leag an clár seo béim ar na daoine sin atá le feiceáil ag daoine óga ina bpobal ach a bhíonn dofheicthe go minic don phobal i gcoitinne.
Ar athraigh aon rud i do chuid oibre mar gheall ar an tionscadal?
Lisa Quirke, Comhordaitheoir Obair d’Ógra Éireann
Is cinnte go mbreithneoidh mé ar níos mó clár cruthaitheach a phleanáil agus féachfaidh mé ar an gComhpháirtíocht Áitiúil don Óige Chruthaitheach chun comhairle agus treoir a fháil maidir le deiseanna maoinithe sa réimse seo a fhiosrú.
Spotsolas
Ealaíontóir(í):
Stephen Lappin, Ealaíontóir Grianghrafadóireachta
Baile an Fhaoitigh, Luimneach.
Chuaigh sé faoi oiliúint mar theicneoir grianghrafadóireachta sula raibh grianghrafadóireacht dhigiteach ann, tréimhse inar gá ligean do ghrianghraif a gcuid claonchlónna a fhorbairt agus ansin a theilgean ar pháipéar grianghraf i seomra dorcha sula bhféadfá na torthaí a fheiceáil.
D’oibrigh sé mar chartlannaí grianghrafadóireachta le Comhairle Cathrach agus Contae Luimnigh i gcomhar leis an Limerick Leader do thionscadail a bhí dírithe ar Luimneach mar ‘Chathair an Chultúir’ in 2014, lena n-áirítear an taispeántas From Limerick with Love agus an foilseachán faoi chlúdach crua Limerick Through the Lens.
Díríonn mo chuid oibre grianghrafadóireachta inniu ar thírdhreacha áitiúla Luimnigh, an Chláir agus Chiarraí.
Múinteoir(í):
Lisa Quirke, Comhordaitheoir Obair d’Ógra Éireann
Seirbhís Óige Luimnigh, Spás Óige Ráth Caola, Cúirt na Mainistreach (Abbey Court), Ráth Caola, Co. Luimnigh.
TáSeirbhís Óige Luimnigh (LYS) ar cheann de na soláthraithe is mó d’obair óige, oideachas, oiliúint agus deiseanna infhostaitheachta do dhaoine óga agus, le níos mó ná 40 bliain de thaithí, tá sí chun tosaigh maidir le cláir ardchaighdeáin (a bhíonn faoi stiúir na hóige) a sholáthar.
Tacaíonn LYS le roinnt tionscadal éagsúil oibre don óige lena n-áirítear Comhairle na nÓg, Athstiúradh Óige an Gharda Síochána, Caiféanna Óige, Tacaíocht Óige agus Teaghlaigh, Be Well: Seirbhís Mheabhairshláinte na nÓg, Biúró um Fhaisnéis don Aos Óg, obair óige idirnáisiúnta agus clubanna óige faoi stiúir oibrithe deonacha ar fud Chathair agus Chontae Luimnigh.
Tá an t-oideachas agus an oiliúint fós ina bpríomhghné de chuid na heagraíochta le cúrsaí éagsúla lena n-áirítear Clár Cumais, Scileanna Digiteacha, Scileanna Infhostaitheachta, Cúram Luath-Óige agus Scileanna, Tionscadal Rothar, Scileanna Miondíola, Cúrsa Lónadóireachta, Scileanna Bácála, tionscnamh iScoil agus an Ardteistiméireacht Fheidhmeach i measc an iliomad cúrsaí ar féidir le daoine óga staidéar a dhéanamh orthu.
Cuireann LYS le forbairt shibhialta, oideachasúil, phearsanta agus shóisialta daoine óga le cláir a dhíríonn ar réimse leathan ábhar ó scileanna ceannaireachta, leas ainmhithe agus sábháilteacht gréasáin go healaíona cruthaitheacha, ceol agus spórt.
Oibríonn LYS i gcomhpháirtíocht le roinnt eagraíochtaí náisiúnta agus réigiúnacha lena n-áirítear Obair d’Ógra Éireann, Solas, Tusla, Bord Oideachais agus Oiliúna Luimnigh agus an Chláir, an Roinn Dlí agus Cirt agus Comhionannais, Comhairle Cathrach agus Contae Luimnigh, an Roinn Leanaí agus Gnóthaí Óige, an Roinn Coimirce Sóisialaí, Fondúireacht Óige na hÉireann, Léargas, Ciste Sóisialta na hEorpa agus an FSS chomh maith le go leor grúpaí deonacha agus pobail.
Freastalaíonn Spás Óige Ráth Caola, atá lonnaithe i gCúirt na Mainistreach, Ráth Caola i gContae Luimnigh, go príomha ar Ráth Caola Uirbeach agus Tuaithe, ar ceantar faoi mhíbhuntáiste agus ceantar ainmnithe RAPID é.
Faoi láthair tá polasaí iontráil oscailte á fheidhmiú ag an Tionscadal Óige do gach duine óg idir 10 agus 18 mbliana d’aois atá ina gcónaí in iarthar Chontae Luimnigh. Dá bhrí sin, tá an spriocghrúpa leathan go leor, sa mhéid is go n-oibrímid leo siúd a bhfuil tacaíocht de dhíth orthu go mór agus leo siúd a mheasfaí a bheith ina ‘n-óige príomhshrutha’. Tá an tionscadal uathúil go leor freisin sa mhéid is go dtéann sé i ngleic le líon mór taistealaithe atá ina gcónaí sa cheantar agus le líon breise taistealaithe neamhbhuana a thagann ‘abhaile’ go Ráth Caola thar thréimhse shaoire na Nollag.
Cuireann an fhoireann agus an pearsanra tacaíochta ag an Spás Óige réimse leathan seirbhísí ar fáil do na daoine óga go léir a ndéanaimid teagmháil leo i rith na bliana, mar shampla:
- Tacaíocht Aonair
- Gníomhaíochtaí Grúpa
- Clár stíleanna maireachtála sláintiúla
- Cláir scileanna-bhunaithe e.g. ceol, drámaíocht, etc.
- Clár Saoránachta e.g. Bailte Slachtmhara
- Cluichí Faoi Dhíon
- Dúshlán Foirne
- Cláir Spóirt
- Comórtais sacair
- Cláir idir-ghníomhaireachta
- Cláir Forbartha Pearsanta
- Clár na gCaidreamh Sláintiúil
- Rannpháirtíocht an Phobail
- Oiliúint Ceannaireachta don Óige
- Clár Malartaithe Óige
- Clár scileanna sóisialta
Eile:
(Coimeádaí, gníomhaireacht):
Monica Spencer, Comhordaitheoir
Comhpháirtíocht Áitiúil don Óige Chruthaitheach
Bord Oideachais agus Oiliúna Luimnigh agus an Chláir
Is dea-shampla é An Gnáthshaol i Ráth Caola den sórt comhoibrithe atá Bord Oideachais agus Oiliúna Luimnigh agus an Chláir ag iarraidh a chur chun cinn. Cuireann an tionscadal seo guth an linbh in iúl, trí rogha an imeachta chomh maith leis an bpróisis ealaíonta. Bunaíodh an tionscadal seo ar chomhpháirtíocht láidir agus déanann sé ceiliúradh ar dhaoine nach gcloistear a nguth ró-mhinic.
Faoi Chomhpháirtíocht Áitiúil don Óige Chruthaitheach (CAOC) i Luimneach agus sa Chlár
I mí Mheán Fómhair 2018, d'éirigh le hiarratas ó Bhord Oideachais agus Oiliúna Luimnigh agus an Chláir chuig Éire Ildánach chun Comhpháirtíocht Áitiúil don Óige Chruthaitheach phíolótach, ceann amháin as trí cinn sa tír ar fad, a bhunú. I mí an Mheithimh 2019, cheap an Chomhpháirtíocht Áitiúil don Óige Chruthaitheach (CAOC) comhordaitheoir, Monica Spencer, chun clár agus plean a bheidh le rith ar fud Luimnigh agus an Chláir a fhorbairt thar shaolré phlean Éire Ildánach suas go dtí 2022.
Prionsabail Threoracha
- Tá ról lárnach ag an bprionsabal uileghabhálach don Óige Chruthaitheach ‘chun Cumas Cruthaitheach gach Linbh agus Duine Óig a chumasú’ i gComhpháirtíocht Áitiúil don Óige Chruthaitheach i Luimneach agus sa Chlár.
- tá ról lárnach ag ‘guth an linbh’ sa bheartas agus sna himeachtaí a bhaineann le hobair na comhpháirtíochta
- baintear úsáid as próiseas comhairliúcháin sa dá chontae chun teacht ar dhaoine nach gcloistear a nguth ró-mhinic. agus guthanna na leanaí agus guth na ndaoine óga a bhfuil sé deacair teacht orthu
-
roghnaítear an spás ‘idir na suíomhanna foirmeálta agus neamhfhoirmeálta oideachais’ mar shuíomh chun obair na comhpháirtíochta a chur chun cinn
Spriocanna Straitéiseacha
Déanfaidh Comhpháirtíocht Áitiúil don Óige Chruthaitheach an méid seo a leanas:
-
An chomhpháirtíocht a fhorbairt, ag cur le caidrimh reatha agus caidrimh nua a fhorbairt le Páirtithe leasmhara lárnacha ón obair óige, ón gcultúr agus ón oideachas
-
Tús a chur le cláir chruthaitheacha i gcomhairle le daoine óga agus mar fhreagra ar a dtuairimí
-
Plean Straitéiseach bunaithe ar an bpróiseas seo a fhorbairt
-
Cinntiú go bhfuil meas ar ardchaighdeán agus infheictheacht sa chlár, ag ardú feasacht ar obair na ndaoine óga agus obair na nÓg Cruthaitheach
-
Obair a dhéanamh le hearnáil na luathbhlianta sa réigiúin chun tacaíocht a thabhairt d’oibritheorí luathbhlianta
-
Comhoibriú leis an earnáil scannánaíochta i Luimneach agus sa Chlár chun tús a chur le cláir thraenála do dhaoine óga
Ealaíontóir(í)
Stephen Lappin
Múinteoir(í)
Lisa Quirke, Youth Worker
Foirmeacha Ealaíne
Scoil/Grúpa
Rathkeale Youth Space
Rannpháirtithe
27
Réigiún
Aois/Rang
idir 10 agus 12 bhliain d’aois
Dátaí
Deireadh Fómhair 2019 go Feabhra 2020
Naisc
Rathkeale Youth Space – West Limerick Youth Work’ Facebook page
‘Limerick Youth Service’ Facebook page
Ceannaireacht Ghníomhaireacht
Limerick and Clare Education and Training Board
Príomhthéamaí / línte fiosrúcháin
Féiniúlacht, ómós áite, mo phobal
Taighde nó foilseacháin ábhartha
Plean Straitéiseach Sheirbhís Óige Luimnigh.
Seirbhís Óige Luimnigh - Staidéar Bonnlíne agus Anailís ar na Riachtanais ar dhaoine óga idir 10-18 mbliana d’aois sa chuid tuaithe de Chontae Luimnigh.
Óige Chruthaitheach: Plean chun Cumas Cruthaitheach gach Linbh agus Duine Óig a chumasú
Plean Oibre Óige Bhord Oideachais agus Oiliúna Luimnigh agus an Chláir 2018-2021
Ba shampla den scoth é an clár seo den chaoi ar féidir le daoine óga tionchar dearfach a imirt ar gach duine i bpobal – idir óg agus aosta, cúlraí agus cultúir éagsúla, daoine scoite amach agus iad a ndéantar dearmad orthu in amanna.
Lisa Quirke, Comhordaitheoir Obair d’Ógra Éireann
