Build Your Own Unknown

"Build Your Own Unknown”, comhoibriú idir an tEalaíontóir Louise Manifold, SN na Creige Móire, agus TULCA i gcomhpháirt le Foras na Mara.

Inis scéal do thionscadail dúinn – Céard a spreag é? Céard faoi a raibh sé Cé a bhí páirteach ann? Cén chaoi ar thosaigh tú?

Joanna McGlynn, Comhordaitheoir Oideachais / Forbróir Tionscadail, TULCA

Is tionscadal comhoibritheach sainiúil é TULCA OFFshore áit a bhfoghlaimíonn agus a n-oibríonn daltaí, múinteoir, ealaíontóir agus eolaí le chéile sa seomra ranga mar chomhchruthaitheoirí agus comhoibrithe. Tá teagmháil le prionsabail agus coincheapa bunúsacha litearthacht eolaíochta aigéin agus tuiscint a fháil orthu ar bhealach bríoch, trí na hEalaíona ag croílár an tionscadail. Thar réimse leathan ábhar, cleachtas, stair agus teicnící, coincheapa agus creataí teoiriciúla, cuirtear oiliúint ar ealaíontóirí – ar nós eolaithe – chun tacar uathúil scileanna, próiseas agus modheolaíochtaí a úsáid. Is é foghlaim trí na hEalaíona an ‘chuid eile’ riachtanach d'oideachas ETIM, le tacar uathúil scileanna iomlánaíocha a fhorbairt, inaistrithe ar fud earnálacha iomadúla mar ullmhúchán do shaol an duine fhásta. Beidh deis ag daltaí óga scileanna ETIM a nascadh trí phróisis lárnacha ateangaireachta, cumarsáide, anailíse agus sintéise, rud a fhágfaidh go mbeidh feasacht níos leithne acu ar shaincheisteanna casta aigéin agus a n-ábharthacht inár saol laethúil. Tá TULCA agus Foras na Mara in áit ar leith chun comhoibriú a sholáthar idir cuid de na healaíontóirí agus eolaithe mara is mó le rá in Éirinn, ag cruthú ardán basctha agus rochtana idirdhisciplíneach i dtimpeallacht oideachais. Maidir leis an tionscadal píolótach seo, tá áthas ar TULCA an t-ealaíontóir Louise Manifold agus an t-eolaí an Dochtúir Andy Wheeler a nascadh le Scoil Náisiúnta na Creige Móire, Co, na Gaillimhe Cuireadh tús leis an tionscadal i mí Feabhra 2017 agus mhair sé go dtí mí Iúil le 10 seisiún oibre scoile. Bhí taispeántas poiblí ag SeaFest 2017 mar thoradh air. Léiríonn an Tionscadal/Chomhpháirtíocht seo an próiseas go dtí seo.

Louise Manifold, Ealaíontóir

Forbraíodh Build Your Own Unknown mar fhreagairt ar thogra OFFshore  de chuid TULCA chun tionscadal ealaíne a chruthú le rang a 4, Scoil Náisiúnta na Creige Móire, a d'fhreagair d’fhionnachtain le déanaí de cheantar de chraois hidriteirmeacha feadh Droim an Atlantaigh Láir le linn turas taighde faoi stiúir an Dochtúra Andy Wheeler ar an Celtic Explorer. Mar fhreagra ar an nglao, mhol mé sraith ceardlann a fhorbairt a bheidh léiriú de ghearrscannán sci-fi mar thoradh air. Oibreoidh daltaí le chéile chun a n-insint sci-fi féin a dhearadh, a thógáil agus a chruthú agus fionnachtain Mhaigh Tuireadh á n-athléiriú acu – an t-ainm atá ar an iomaire de chraois hidriteirmeacha.

Stephanie Herwood, Múinteoir

Chuathas i dteagmháil liom féin agus le mo rang anuraidh chun fiosrú an raibh spéis againn i dtionscadal nua scannán. Ba mhór an spéis an tionscadal dúinn toisc go gcreidim gur bealach iontach nuálach nua iad scannán agus beochan chun páistí a spreagadh chun scéalta, smaointe agus coincheapa a chur in iúl ar bhealach cruthaitheach agus neamhghnách.  Tá taithí ag an rang ar scannán a léiriú, nuair a chruthaigh siad scannán beochana ar ‘The Miracle of Milk’ i mí Dheireadh Fómhair 2016. Thug léiriú an scannáin blaiseadh don rang ar an scannánaíocht agus do na próisis atá i gceist. Nuair a chualamar gurbh é téama an tionscadail fionnachtain Mhaigh Tuireadh, bhí a fhios againn láithreach gur eachtra an-spreagúil a bheadh ann. Is cuid mhór é uisce dár saol anseo i nGaillimh agus níl sa tionscadal seo ach ceann amháin den iliomad tionscadal uisce a raibh baint ag an scoil leis. Tionscadal eile a bhfuil an rang ag obair air is ea ’Something Fishy’ agus thug sé Saolré an Bhradáin agus Uisce ar fud an Domhain isteach don rang. Chuir an dá thionscadal go mór lena chéile go maith agus thug siad bunús maith do na páistí sular thosaigh siad ar Build your own Unknown. Bhí deis agam féin agus ag an rang bualadh le Louise Manifold agus Joanna McGlynn agus gheal an rang leis an mbeirt bhan láithreach bonn agus cothaíodh comhbhá. Chuir Louise cuid dá cuid saothair agus a cuid tionscadal roimhe seo inár láthair. Shuigh muid le chéile agus shocraigh muid ar chlár ama agus sceideal ionas go mbeimid in ann tosú ar an tionscadal.

Cén chaoi ar forbraíodh na smaointe agus cén chaoi ar oibrigh na daoine óga, an t-ealaíontóir agus an múinteoir le chéile?

Joanna McGlynn

Agus tionscadal mar seo á fhorbairt, tá sé riachtanach aitheantas a thabhairt do gach comhoibrí mar shaineolaithe ina réimsí féin, agus gach duine dóibh ag cur le hacmhainní chun smaointe nua a spreagadh sa seomra ranga agus ar an gcaoi sin na páistí a aithint mar údair a samhlaíochta féin. Chun tacú leis an bpróiseas trasdisciplíneach seo cuireadh struchtúr cinnte i bhfeidhm chun ceithre chéim a chuimsiú; taighde agus forbairt, rannpháirteachas, léiriú deiridh agus suiteáil /taispeántas. Glacann ealaíontóir, múinteoir agus dalta páirt le chéile chun gach céim den tionscadal a chur i gcrích. Tar éis dul tríd an gcéim T & F, tá an tionscadal anois sa phróiseas spreagúil de chruthú teagmhálach.

Louise Manifold

Ceann de na téamaí lárnacha i mo chleachtas ealaíne is ea an chaoi a n-úsáideann an tsochaí ficsean ar mhaithe leis an bhfíric a thuiscint. D'fhorbair toradh na taiscéalaíochta seo ina phróiseas a úsáidim go minic chun oibriú le smaointe i gcomhthéacsanna oideachasúla. Táim an-tógtha leis an ngaol idir eolaíocht agus scannánaíocht, le tagairt ar leith don chaoi ar leith a ndearnadh athléiriú ar fhionnachtana eolaíochta, atá thar theagmháil an duine daonna, i luath-scannánaíocht sci-fi. Ag féachaint dó seo, glacann an tionscadal tagairt ó cheann de na scannáin ficsin eolaíochta is luaithe: Le Voyage Dans La Lune (A Trip to the Moon) (1902) a chruthaigh an scannánóir Francach ag casadh an chéid, Georges Méliès. Trí léas a bhaint as an seánra seo agus trína nascadh leis na tionscadail eolaíochta DIY coitianta (amhail mion-bholcáin atá á mbrúchtadh), iarrann an tionscadal dar teideal Build Your Own Unknown ar na daltaí oibriú le chéile chun éiceachóras seit scannán domhainfharraige a chruthú dá léiriúchán sci-fi féin. Oibreoidh sé le teicnící luath-chineamatacha de bheochan íomhá ar íomhá agus cumasc mar mhodh le hathléiriú a dhéanamh ar fhionnachtain mhuireolaíochta isteach i modhanna cultúrtha de scéalaíocht, dealbhach agus rólimirt. Tá daltaí ag obair i gceithre fhoireann agus iarradh orthu a gcuid dearaí seit a fhorbairt mar fhreagairt ar roinnt foinsí fíora agus samhailteacha, lena n-áirítear: fíorphíosaí scannánaíochta digiteacha den cheantar craois a fuarthas ó thuras taighde ROV Holland; agallaimh le fíoreolaí amhail an Dochtúir Andrew Wheeler agus Rosemarie Butler (oibreoir árthaigh ag an MI); cleachtaí céadfacha agus corpraithe; imscrúdú a dhéanamh ar na créatúir a chónaíonn ann agus ar mhiotaseolaíocht na hÉireann ar Mhaigh Tuireadh. Beidh deis ag na daltaí dul i mbun oibre le Galway Atlantaquaria freisin, chun gnéithe faoi uisce den scannán a fhorbairt agus chun timpeallachtaí domhainfharraige a dhoiciméadú do radhairc faoi uisce agus do thaifeadtaí sonacha mar chuid de chruthú an tírdhreacha faoi uisce osréalacha. Spreagtar na daltaí oibriú le chéile ag baint úsáid as roinnt acmhainní agus straitéisí chun fadhbanna a réiteach. Ar an mbealach seo tá sé mar aidhm ag an tionscadal béim a leagan ar fhoghlaim chomhoibritheach agus braistint úinéireachta a chruthú ar an gcaoi a seachadfar an obair mar thoradh air sin.

Stephanie Herwood

Ba é taighde ár gcéad chéim sa tionscadal.  D'fhoghlaimíomar an oiread agus is féidir linn faoi fhionnachtain Mhaigh Tuireadh', an ceantar de chraois hidriteirmeacha feadh Droim an Atlantaigh Láir, The Celtic Explorer agus an Dochtúir Andy Wheeler. Shonraigh na páistí na príomhfhíricí agus na sonraí go léir faoin bhfionnachtain i rith ár luath-seisiúin le Louise Manifold agus Joanna McGlynn. Is é a bhí i gceist leis na cuairteanna ná na páistí a roinnt ina ngrúpaí agus a gcuid smaointe agus fíricí a roinnt i suíomh grúpa.   Bunaithe ar na fíricí a foghlaimíodh, thug na páistí faoi cheachtanna scríbhneoireachta cruthaithí, gníomhaíochtaí drámaíochta agus ranganna ealaíne. Mhúnlaigh agus bheachtaigh na luath-cheachtanna a gcuid eolais agus tuisceana. Bhí deis againn freisin taithí phearsanta a fháil ar bheatha muirí nuair a eagraíodh glaoch skype le Louise ar bord an Celtic Explorer. Roimh an nglao thug na páistí faoi ghníomhaíochtaí tobsmaointeoireachta ina ngrúpaí ar cheisteanna cuí le cur ar Louise. Thug an glao seo fíor-bhlaiseadh ar an saol ar bord na loinge do na páistí agus is cinnte gur buaicphointe an tionscadail go dtí seo a bhí ann. Sna seisiúin ina dhiaidh sin thosaigh na páistí ag tógáil seiteanna ina ngrúpaí agus ag cruthú scéalchláir dá scannán. Chomh maith leis sin, bhí deis ag an rang scannánú a dhéanamh in Uisceadán na Gaillimhe i roinnt umar roghnaithe ag baint úsáid as ‘go-pros’. Thosaigh grúpaí ag taifeadadh fuaimeanna san Uisceadán a úsáidfear i rith an tionscadail. Bhí struchtúr iontach maith ar na ceachtanna seo ar fad le cuspóirí soiléire agus torthaí foghlama leagtha amach i ngach sliotán ama.

Cén taithí phearsanta a bhí agat ar an tionscadal i dtéarmaí ratha agus dúshlán?

Stephanie Herwood

Tá tairbhí móra ag baint le hobair chomhoibritheach a dhéanamh sa seomra ranga idir féinmheas a thógáil, scileanna cumarsáide ó bhéal a fhorbairt, sástacht na ndaltaí agus an t-eispéireas foghlama a fheabhsú, agus, thar aon rud eile coinníonn sé aird na bpáistí sa seomra ranga. Rud ollmhór amháin a bheidh rathúil sa tionscadal seo ná go mbeidh sé ar a gcumas an t-eolas agus na torthaí a roinnt go héasca lena gcomhghleacaithe sa scoil agus ar fud an domhain. Creidim go mbeidh sé seo ina thúsphointe iontach chun naisc a thógáil agus meon pobail thar theorainneacha le daltaí ar fud an domhain. Tá an scoil ar fad ag tacú leis an rang agus tá siad ar bís leis an scannán deiridh a fheiceáil. Tá taithí mhór faighte ag an rang freisin ar úsáid a bhaint as trealamh nár oibrigh siad leis roimhe, e.g. ceamaraí ‘go pro’ agus gléasanna taifeadta láimhe. Cuireann an tionscadal ardán corraitheach agus dinimiciúil ar fáil freisin le bheith ag foghlaim faoi thopaic nua. Tá daltaí ag plé le daoine nua agus spreagúla, rud a fhágann go nochtar eolas nua agus conairí nua sa saol dóibh. Ó cuireadh tús leis an tionscadal seo léirigh go leor ball den rang spéis a bheith ag éirí ina Eolaí Mara, ina Ealaíontóir, ina Taiscéalaí etc. Ba é an t-am an dúshlán is mó a bhí romham sa rang. Ba bhreá liom níos mó ama a thabhairt don tionscadal seo ach ar an drochuair tá curaclam oibre an-mhór le clúdach agus mar sin ní mór trí uair an chloig sa tseachtain a bheith dóthanach go ceann tamaill.

Louise Manifold

Tá ag éirí go maith leis an tionscadal go dtí seo. Braithim go bhfuil nasc agus líonra tacaíochta an-láidir ann idir na páirtithe go léir a bhfuil baint acu leis an tionscadal. D'fhreagair na páistí go maith d'fhoinsí iomadúla eolais maidir lena gcuid smaointe tionscadail a fhorbairt. I dtús báire, bhí imní orm go bhféadfadh fad ár gcuid ama ceardlainne a bheith ina dhúshlán, ach ní fíor sin. Oibrímid 3 uair an chloig sa seomra ranga in aghaidh na seachtaine in aghaidh an tseisiúin – bheadh 1.5 uair an chloig i gceist mar ghnáthsheisiún de thionscadail ar oibrigh mé orthu roimhe seo le daltaí óga.  Go dtí seo tugann an ghné sheala ama méadaithe seo deis do níos mó treoir faoi stiúir na ndaltaí i dtreo nádúr an taighde, lena n-áirítear a gcuid tacar féin de cheisteanna a cheapadh chun agallamh a chur ar an Dochtúir Andy Wheeler go díreach. Cuireann sé le móiminteam an tionscadail freisin, rud a thugann deis do rannpháirteachas níos doimhne a dhéanamh le fiosrúchán ealaíne agus eolaíochta agus, níos tábhachtaí fós, cabhraíonn sé go mór le mo ról agus le mo chaidreamh sa rang agus mé ag cur aithne ar an ngrúpa i bhfad níos tapúla.

Cén tábhacht a bhain leis an tionscadal duit ar fiú a roinnt?

Joanna McGlynn

Ós rud é go bhfuil an tionscadal i lár an phróisis, tá tús díreach curtha lena nochtadh féin ach táim ar bís faoin bhféidearthacht oibriú trí chur chuige comhoibritheach​  Tá fuinneamh corraithe d'fhionnachtain tugtha isteach sa tionscadal trí theicneolaíocht a nascadh leis an tionscadal agus deiseanna uathúla a chruthú cosúil le SKYPE beo chuig Louise ar bord an Celtic Explorer ón seomra ranga agus scannánú lasmuigh den láthair ag baint úsáid as ceamara GoPro, lasmuigh de thimpeallacht na scoile. Molann TULCA tacar pleananna ceachta idirdhisciplíneach a chomhfhorbairt a bheidh mar bhonn eolais ag an bpróiseas seo agus a chuirfear ar fáil ar líne trí Explorers Education Programme™. Leathnófar oidhreacht an tionscadail uathúil seo chuig scoileanna agus seomraí ranga eile ar fud na tíre.

Louise Manifold

Is é an rud a chuireann go mór leis an tionscadal domsa ná an bhraistint d'fhéidearthacht chruthaitheach. Braithim go gceadaíonn líon na bpáirtithe leasmhara sa tionscadal éagsúlacht ionchuir níos mó agus go gcuireann siad leis an mbraistint féidearthachta seo. Tá líonra tacaíochta an-láidir idir TULCA agus an scoil, rud a bhí mar fíor-spreagadh ag uaillmhian d'fhorbairt an tionscadail. Chomh maith leis sin, is ábhar iontach suimiúil é le haghaidh a thabhairt air mar ealaíontóir.

Stephanie Herwood

Is é an rud is suntasaí faoin tionscadal dar liom gur fiú é a roinnt ná an t-áthas a bhíonn ar an rang i rith an tionscadail seo. Níorbh ionann dhá lá agus tá an rang sáite go hiomlán san eolas agus sna ceachtanna. Chreid mé go daingean riamh san fhoghlaim chomhoibritheach ach threisigh an tionscadal seo na buntáistí ollmhóra atá le feiceáil in obair ghrúpa. Creidim freisin gur chóir do gach dalta foghlaim faoin domhan nua atá aimsithe go domhain faoin aigéan. Níor chuala mé faoin bhfionnachtain sular tugadh isteach sa tionscadal mé agus ba bhreá liom dá roinnfí na torthaí leis an oiread daoine ar fud an domhain.

Ar athraigh aon rud i do chuid oibre mar gheall ar an tionscadal?

Louise Manifold

Maidir leis an áit ina bhfuil muid faoi láthair sa tionscadal, chaithfinn a rá go bhfuil tuiscint agam fós ar luach na hoibre. Is féidir liom a rá go dtí seo gur thug sé feasacht dhomhain dom ar luach na cruthaitheachta mar bhealach do pháistí óga fionnachtana eolaíocha atá casta go minic agus próiseas ealaíne a thuiscint mar bhealach chun smaoineamh tríd agus fiosracht ar thimpeallachtaí nach bhfuil fáil againn orthu a spreagadh.

Stephanie Herwood

D'oscail an tionscadal seo mo chuid smaointe ar cheachtanna ealaíne laistigh den rang. Thug Louise an oiread sin ábhar isteach nár oibrigh mé leo riamh e.g. plástar Pháras agus mogalra sreinge. Thug an tionscadal seo muinín dom mo chuid smaointe a leathnú maidir le healaín agus téamaí laistigh den rang. Táimid tar éis níos mó glaonna Skype a dhéanamh ó thús an tionscadail freisin. Thug Skype deis dúinn nascadh le saineolaithe i mórán réimsí éagsúla agus bíonn na páistí i gcónaí ag machnamh ar dhaoine nua chun teagmháil a dhéanamh leo agus foghlaim fúthu. Is cinnte go mbeidh seo ina uirlis a úsáidfidh mé níos mó sa todhchaí.