Turas lenár gcuid Páistí

Inis scéal do thionscadail dúinn – Céard a spreag é? Cad faoi é? Cé a bhí páirteach ann? Cén chaoi ar thosaigh tú?

Bhí comhoibriú sa tionscadal seo idir na hoideoirí luath-óige i réamhscoil Woodland Park i gCathair na Mart; Karen O’Brien, Mary Skillington, Joanna Kuruc, Kasia Rymarczyk, Bridgit McNamara, Ciara MacNally, Erszi Whyte agus cónaitheoir agus amharc-ealaíontóir Lucy Hill. Tosaíodh an comhoibriú idir ealaíontóir agus an suíomh luathbhlianta in 2007. Bhí an suíomh luathbhlianta lonnaithe i bhfoirgneamh a bhí ina bhunscoil tráth agus mar sin, suíomh mór a bhí ann le go leor seomraí ranga. Rinneadh cinneadh úsáid a bhaint as ceann de na seomraí ranga mar spás stiúideo mar mhalairt ar bheith ag comhoibriú le tionscadail amharc-ealaíne lena n-áirítear timpeallachtaí sealadacha súgartha do na páistí le hábhair a fuarthas ón Ionad Acmhainní Cruthaitheach.

Níor cuireadh mórán spéise sa tionscadal doiciméadaithe áirithe seo tar éis tamaill. Bhí an-fhonn ar dhaoine na hamanna gearrshaolacha ar fad a thabhairt chun solais as réamhscoil ina dtaispeánann na páistí meonta dearfacha foghlama agus is minice ná a mhalairt nach bhfeicfeadh daoine fásta na meonta seo nó d’fhéadfaidís a bheith den tuairim gur ‘mí-iompar’ a bheadh ann go fiú. Ba í bunchloch an tionscadail gur creideadh go raibh gach páiste óg ina fhoghlaimeoir inniúil agus cumasach a léiríonn dearcadh fiosrach le linn dóibh a gcuid smaointe agus mothúchán a chur i láthair in athuair ach úsáid a bhaint as roinnt meán. Tarlaíonn go leor den fhoghlaim, de na fionnachtana, den chruthaitheacht agus de na nuálaíochtaí os ár gcomhair ach caithfear iad a thaispeáint dúinn ar bhealaí intuigthe ionas gur féidir leis na daoine fásta tuiscint a fháil ar chumhacht agus ar thionchar an mhéid atá ag tarlú. Maidir leis an tionscadal seo, ní raibh aon téama ann, ná treoir, ná plean mór seachas an cheist, an chaoi chun gníomhaireacht an pháiste a thabhairt faoi deara sna rudaí laethúla is lú a d’fhéadfadh tionchar mór a imirt mar uirlis oideachais ar dhaoine fásta má chuirtear i láthair é ar bhealach intuigthe agus ionas gur féidir an smaoineamh a fhorbairt le haghaidh cáipéis leabhair. Ansin, bheadh an leabhar ina uirlis mhachnaimh do pháistí ina bhféadfaidís cuairt a thabhairt arís is arís eile ar a saothair i gcomhpháirtíocht lena bpiaraí, lena n-oideoirí agus lena dtuismitheoirí.

Cén chaoi ar forbraíodh na smaointe agus cén chaoi ar oibrigh na daoine óga, an t-ealaíontóir agus an múinteoir le chéile?

Lean na páistí na gnáthchúrsaí oibre agus d’imir siad laistigh den lá réamhscoile. Rinne na páistí roghanna le linn saorshúgartha agus iad ag roghnú ábhar agus ag déanamh iniúchadh ar mhíbhuntáistí na n-ábhar céanna. Ghlac an t-ealaíontóir agus na hoideoirí go leor grianghraf, comhráite agus gníomhaíochtaí laethúla na bpáistí le roinnt míonna. Bhí cruinnithe seachtainiúla ann ina ndearnadh iniúchadh ar cheisteanna na bpáistí agus ina ndearnadh breathnóireacht ar spéiseanna. Ina dhiaidh sin, bhí plé ann faoin gcaoi a raibh an cháipéisíocht ag forbairt, faoin méid a bhí á thaifeadadh, agus faoin méid a d’fhéadfaí a fháil trí eolas an pháiste aonair agus tríd an scéimre áirithe a bhféadfaidís a bheith ag obair leis. Bhí an foras caidreamhach idir oideoirí agus páistí an-tábhachtach chun luach na rudaí a bhí á dtaifeadadh a nochtadh ina raibh eolas ar spéiseanna, ar phearsantacht, ar inniúlachtaí thar a bheith tábhachtach. Bhí an t-ealaíontóir mar thaifeadóir in ann radharc anuas a ghlacadh de ghnáthchúrsaí an tsaoil. Tháinig na príomhtheidil laistigh den cháipéis chun cinn go mall tríd an bpróiseas eagarthóireachta agus plé. Cheap mé go raibh sé tábhachtach go leor ama a chur ar leataobh don tionscadal agus reáchtáladh é ar bhealach deas réidh le linn roinnt míonna. Pleanáladh taispeántas do leabharlann Chathair na Mart chun ceiliúradh a dhéanamh ar obair ealaíne na bpáistí agus chun a bhfoghlaim a chur ar taispeáint don phobal i gcoitinne. Tugadh inniúlachtaí agus meonta príomha chun solais ar nós rannpháirtíochta, dianseasmhachta, réitigh fadhbanna agus cruthaitheachta, agus léiríodh iad ar thaispeántas de leathanaigh phóstaeir.

Cén taithí phearsanta a bhí agat ar an tionscadal i dtéarmaí ratha agus dúshlán?

Ealaíontóir: Agus mé ag plé leis an tionscadal, fuair mé taithí ar fheasacht ar leochaileacht agus ar fhreagracht atá intuigthe chun cleachtais oibre agus imeartha na bpáistí a thaifeadadh. Rinneamar gach iarracht amanna a sheachaint ina mbeadh slacht ceart orthu ó dhearcadh an tuismitheora nó amanna a bhféadfaí féachaint orthu mar chur chun cinn. Bhí sé de chuspóir, iarracht a dhéanamh an príomhrud a bhí ag dul ar aghaidh do na páistí a fháil agus úsáideadh guth an pháiste go minic lena aghaidh. Ghlac na hoideoirí iad féin na grianghraif ar fad faoi dheireadh, agus cuimsíodh leis, praiseach an spáis oibre, agus gnáthchúrsaí laethúla. Chuidigh mise leis an gcáipéis a dhearadh agus í a chur le chéile ach bhí rochtain iomlán ag gach duine de na hoideoirí ar an bpróiseas eagarthóireachta agus bhí go leor plé ann faoin áit ar cheart rudaí a chur ann agus ní raibh aon sprioc-am i bhfeidhm. Ghlac Mary freagracht as príomhchorp an téacs sa leabhar agus ghlac Joanna freagracht as taispeántas agus dearadh an leagain amach.

Oideoirí: Thug an tionscadal an deis dúinn machnamh a dhéanamh ar an bhfoghlaim a tharla le linn do na páistí a bheith ag comhrá lena chéile agus iad rannpháirteach sa timpeallacht. Thosaíomar ag aithint na ndeacrachtaí éagsúla a bhí ann de thoradh na timpeallachta trí bhreathnóireacht, le linn do na páistí a bheith ag úsáid réimse leathan ábhar. Bhí an plé faoin méid a bhí le taifeadadh ina dhúshlán agus bailíodh an t-uafás íomhánna agus scéalta.
Cén tábhacht a bhain leis an tionscadal duit ar fiú a roinnt?

Tá comhoibrithe fadtréimhse idir ealaíontóirí agus oideoirí an-úsáideach go deo, tá siad ina gcásanna suimiúla agus luachmhara as ar bhain páistí agus daoine fásta tairbhe agus foghlaimíonn siad uathu.

Ar athraigh aon rud i do chuid oibre mar gheall ar an tionscadal?

Ealaíontóir: Bhí tionchar suntasach ag an tionscadal seo ar mo chleachtas. Is é is cúis linn a bheith ag obair as lámha a chéile ar mo thionscadal PhD reatha. Is féidir rochtain a fháil ar an mbéim ar an méid atá ag tarlú do na páistí ar bhealach pribhléideach laistigh den taighde, de bharr na muiníne agus an ómóis a bunaíodh le deich mbliana anuas. Táim an-bhuíoch den oscailteacht, den fhlaithiúlacht leanúnach agus de na deiseanna foghlama.

Oideoir: Chuir an t-ealaíontóir dearcthaí difriúla ar fáil ar phoitéinsil chruthaitheacha agus chumarsáide na bpáistí le linn dúinn a bheith ag obair le chéile chun cumas forbraíochta na bpáistí a chur chun cinn chun a gcuid smaointe a thaispeáint go siombalach ach úsáid a bhaint as cré, as foirgnimh, as líníochtaí agus as pictiúir. Thaispeáin an t-ealaíontóir na huirlisí dúinn chomh maith leis an ngá le tuiscintí na bpáistí a chur in iúl trí roinnt meán. Agus muid ag bailiú tras-scríbhinní de chomhráite páistí agus ag déanamh machnamh orthu agus ag tabhairt eolas faoi léiriúcháin a dtuiscintí a bhí á bhforbairt, thosaíomar ag beachtú ár bhfoirme de léiriúchán siombalach. Nuair a d’oibríomar le healaíontóir, tugadh spreagadh dúinn a bheith ar son níos mó comhráite tuismitheoir-páiste cómhalartacha. Le himeacht ama, bhí cáipéisíocht níos tábhachtaí dár gcleachtas, agus thaispeáin an cháipéisíocht an prionsabal go mbraitheann bealaí saoil atá struchtúrtha go cultúrtha ar “mhodhanna roinnte dioscúrsa chun difríochtaí a phlé maidir le ciall agus le bunbhrí” (Bruner, 1990, lch. 13).