Artful Dodgers

Ghlac foireann an tionscadail le samhail an ealaíontóra chónaithigh do Chéim 1 áit a raibh an bheirt ealaíontóra suite sna seirbhísí ar bhonn seachtainiúil tar thréimhse dhá sheachtain déag.  Gach seachtain, chuir siad ceardlann ceoil agus amharc-ealaíon ar fáil i gcomhar leis an bhfoireann sa dá ionad.  Bhí samhail an ealaíontóra chónaithigh suntasach sa mhéid is go raibh na healaíontóirí leabaithe sna suíomhanna, a chuir ar chumas na n-ealaíontóirí, múinteoirí luathbhlianta agus leanaí caidreamh a thógáil agus aithne a chur ar a chéile thar imeacht aimsire. I rith na tréimhse cónaitheachta d’oibrigh na healaíontóirí go dlúth leis na leanaí agus leis na múinteoirí luathbhlianta sa dá shuíomh, áit ar fhiosraigh siad domhan an cheoil agus na n-amharc-ealaíona le chéile.

Tugadh le fios sa mheasúnú ar Chéim 1 (2013) gur tháinig athruithe ar phleanáil agus ar stíl oideolaíoch na múinteoirí luathbhlianta thar an tréimhse dhá sheachtain déag.  D’éirigh a dteanga níos machnamhaí agus cuimsíodh réimse níos leithne agus níos saibhre ábhar ina gcleachtas; bhí níos mó fianaise ar ghníomhaíochtaí faoi threoir na leanaí agus deiseanna spraoi gan struchtúr fad is a mhair an staidéar.Tugtar le fios sna sonraí gur breisíodh scileanna sóisialta, comhoibritheacha agus cumarsáide na leanaí.  Bhí fianaise thar imeacht aimsire ar fheabhas ar fhéinrialáil, ar athghlaoch agus ar athchuimhne, agus ar aird ar ghníomhaíochtaí. Anuas air sin, spreagadh taiscéalaíocht agus fiosracht na leanaí agus mar thoradh air sin breisíodh stór focal agus dianseasmhacht na leanaí sna gníomhaíochtaí.

Le cuidiú le hinbhuanaitheacht na foghlama agus na gcleachtas a forbraíodh i rith chéim a haon, thug an chomhpháirtíocht na hacmhainní riachtanacha chun an dara céim a bhunú. I rith na céime sin, spreagadh na múinteoirí le leanúint leis na healaíona ina gcleachtas agus tháinig na healaíontóirí le hoibriú leis an bhfoireann sa dá shuíomh uair sa mhí.  Choinnigh sé seo móiminteam an tionscadail ag imeacht gan stopadh.  Leagadh béim i gCéim 2 (2014-2015) ar ‘mhalairt chruthaitheach’ a fhorbairt idir na healaíontóirí agus na múinteoirí luathbhlianta trí phróiseas cóimheantóireachta.  Dearadh é chun cleachtas ealaíon a dhaingniú i suíomhanna luathbhlianta, chun timpeallacht chruthaitheach a thógáil agus chun caidreamh a láidriú idir na rannpháirtithe (ealaíontóirí agus múinteoirí luathbhlianta) trí mhachnamh a dhéanamh ar chleachtas agus ar rannpháirtíocht leanaí.

Gné lárnach de chéim a dó ba ea gur thug na healaíontóirí isteach creat ORID leis na múinteoirí luathbhlianta chun measúnú agus machnamh a dhéanamh ar an bpróiseas. Éascaíonn an creat seo comhrá dírithe idir rannpháirtithe d’fhonn teacht ar phointe comhaontaithe nó chun difríochtaí a shoiléiriú. Creath measúnaithe atá in ORID a forbraíodh in Institiúid Cheanada um Ghnóthaí Cultúrtha. Thug an creat guth do gach duine agus chuir sé fianaise mhaith ar fáil chun seachadadh amach anseo a stiúradh agus chun feidhmiú mar bhonn eolais dó.

Moltar i réamh-mheasúnú ar Chéim 2 gur tháinig athruithe ar chleachtas luathbhlianta, i dtéarmaí pleanáil churaclaim, caidrimh le leanaí, leis an bhfoireann agus le tuismitheoirí. Tá cóimheantóireacht i ndisciplíní éagsúla an-chumhachtach go háirithe nuair atá sé bunaithe ar thaithí agus nuair a bhí gach páirtí, sa chás seo ealaíontóirí agus múinteoirí luathbhlianta, rannpháirteach go gníomhach. Thug na healaíontóirí le fios an luach a bhain leis an gcur chuige cóimheantóireachta a bhí mar bhonn agus taca le gach cuairt suímh. Thuairiscigh múinteoirí luathbhlianta tuiscint níos fearr ar fhoghlaim leanaí agus íogaireacht níos fearr maidir le huathúlacht gach linbh. Thuairiscigh siad chomh maith tuiscint dhomhain ar Aistear, creat curaclaim na luathbhlianta agus meas níos mó ar an tábhacht a bhaineann le ‘díriú isteach’ agus freagairt d’iompar leanaí.

De réir mar a d’fhorbair an tionscadal d’éirigh an chomhpháirtíocht níos láidre agus cruthaíodh an tríú céim, an ‘clár rannpháirtíochta tuismitheoirí’. Tá an obair sin fós ar siúl.

Ash Ryan ó Naíolann Pobail Little Learners, Mullach Eadrad
Cé na gnéithe den tionscadal seo a chuir meangadh gáire ort? Cé na gnéithe den tionscadal seo a thug do dhúshlán?

Chuir rannpháirtíocht na leanaí, na foirne agus na dtuismitheoirí meangadh gáire orm. D’fhéachfainn timpeall an seomra a bhreathnaigh anordúil – péint i ngach áit, aghaidheanna agus lámha leanaí leis an iliomad dathanna, tuismitheoirí ar an urlár ag fíodóireacht, an fhoireann ag gáire leis na leanaí – agus bheadh meangadh gáire orm! Ach bhí neart dúshlán ann chomh maith; b’éigean dom smaoineamh arís faoi mo chleachtas teagaisc, i dtéarmaí an smachta a bhí agam ar thorthaí na dtionscadal ealaíne leis na leanaí agus mo mhothúchán féin faoi ‘spraoi míshlachtmhar’.

Cé na léargais ón tionscadail ar fiú a roinnt? Ar athraigh aon rud mar gheall ar an tionscadal?
Tá meon éagsúil ag tuismitheoirí agus ag an bhfoireann ar an gcaoi a dtéann leanaí i ngleic le hábhair ealaíne, i dtosach bhí fadhb le héadaí salacha, ach anois bíonn tuismitheoirí ag súil go bhfágann leanaí agus an chuma orthu go raibh siad páirteach i ngníomhaíochtaí i rith an lae, agus cuireann siad athrú éadaí ar fáil nuair is gá.

Tá mo chleachtas ar fad athraithe. Tá tuiscint i bhfad níos fearr agam ar spraoi cruthaitheach agus a naisc le hAistear. Bíonn tuairim níos láidre ag leanaí maidir leis gníomhaíochtaí a chuirimid ar fáil agus bíonn an tsaoirse acu ábhair agus smaointe a roghnú dá saothar ealaíne féin. Bíonn tuismitheoirí níos rannpháirtí sa tseirbhís mar thoradh ar a rannpháirtíocht dhíreach. Go ginearálta, bíonn an-spraoi ag leanaí fad is a bhíonn siad ag foghlaim. Tá stop curtha againn le gníomhaíochtaí grúpa ina ndéanann scór leanbh an rud céanna ó theimpléad. Ní úsáidtear teimpléid sa tseirbhís a thuilleadh. D’éirigh le Artful Dodgers éiteas a chur i bhfeidhm nár éirigh le cúrsa coláiste do mhúinteoirí luathbhlianta ar bith a bhaint amach go dtí seo. Léirigh rannpháirtíocht theagmhálach na n-ealaíontóirí an chaoi a n-oibríonn cur chuige éagsúil i gcleachtas; chonaic an fhoireann na modhanna agus thosaigh siad á n-úsáid go héasca agus tacaíocht acu dá réir.

Debbie Donnelly agus Mary Farrell ó Naíolann Pobail Ros Eo
Cé na gnéithe den tionscadal seo a chuir meangadh gáire ort? Cé na gnéithe den tionscadal seo a thug do dhúshlán?

Nuair a chonaiceamar an taitneamh a bhí á bhaint ag na leanaí as a rannpháirtíocht sa tionscadail chuir sé meangadh gáire orainn ar fad. Thosódh Jackie ag canadh gan choinne agus thug pearsantachtaí Jackie agus Naomi suáilceas agus dearfacht isteach sa seomra ranga a bhí ina thoisc ollmhór i dtaitneamhacht agus rath an tionscadail.

Mar oifigeach sábháilteachta, bhí imní orm faoi shábháilteacht na leanaí fad is a bhí siad ag obair in áiteanna seachas ag a mboird, ar an urlár, le hábhair nár úsáid siad cheana, go háirithe nuair a bhí grúpa mór leanaí againn le chéile. Ag an tús, d’airigh mé beagán míchompordach mar go raibh cleachtadh agam ar obair ar bhealach ar leith.  Bhí imní orm chomh maith faoi spás a fháil do na gníomhaíochtaí ealaíne nua ar fad i gcuraclam a bhí lán cheana féin.  Bhí amhras orm faoi mo chumas féin bheith mar rannpháirtí cumasach sa tionscadal toisc nach ealaíontóir mé.

Cé na léargais ón tionscadail ar fiú a roinnt? Ar athraigh aon rud mar gheall ar an tionscadal?

Tugadh aiseag beatha nua don fhoireann ar fad nuair a d’fhoghlaimíomar bealaí nua teagaisc. Úsáidimid anois frapaí chun scileanna teanga agus tuiscint leanaí ar scéal nó ar ghníomhaíocht ar leith a bhreisiú. D’fhoghlaimíomar chun an t-ualach oibre a roinnt i measc na foirne. Déanaimid am anois le machnamh a dhéanamh ar ghníomhaíochtaí nuair a bhíonn siad thart. Pléimid na nithe dearfacha agus diúltacha agus ceistímid na bealaí ar féidir linn feabhsú nó rud éigin a sheachadadh nár oibrigh chomh maith sin ar bhealach difriúil an chéad uair eile. Taithí an-fhaisnéiseach agus dearfach is ea an machnamh seachtainiúil chun críoch a chur leis an tseachtain. Mar fhoireann, táimid níos oscailte do rudaí nua a thriail leis na leanaí. Tá a fhios againn go gcuireann an rud atá á dhéanamh againn leis an gcuraclam mar sin bímid níos muiníní faoin gcuraclam a sheachadadh. Níl faitíos orm rud éigin a thugann mo dhúshlán a dhéanamh.

Tuigim nach gá dom ‘tallann’ a bheith agam i gcúrsaí ealaíne ná ceol chun iad a úsáid sa seomra ranga. Tá mé sásta triail a bhaint as rudaí nua agus foghlaim i dteannta na leanaí. Ní chaithimid iomarca ama ar rud mura n-oibríonn sé i gceart, bogaimid ar aghaidh agus bainimid triail as lá eile le rud difriúil. Is é an chomhairle a bheadh agamsa leanúint leis an iarracht agus a bheith eachtrúil.  Níl tú riamh ró-shean le rud nua a fhoghlaim.

An tEalaíontóir Naomi Draper
Cé na gnéithe den tionscadal seo a chuir meangadh gáire ort? Cé na gnéithe den tionscadal seo a thug do dhúshlán?

Chuir an fáilte a fuaireamar gach uair ar thugamar cuairt meangadh gáire orm. Gach seachtain bhí atmaisféar sceitimíneach agus bíse romhainn ó na leanaí, a dtuismitheoirí agus ón bhfoireann. Bhí siad ag fanacht linn i gcónaí, bhí a fhios acu go rabhamar ag teacht.

I rith na cónaitheachta seo, mheas mé go raibh mé mar chuid den suíomh, cuid dá seachtain, cuid den fhoireann! Ceapaim gur tháinig sé seo ó láidreacht an chaidrimh a d’fhorbraíomar leis an bhfoireann a chuir an-fháilte romhainn, a chuir luach ar ár gcuid oibre agus a thacaigh linn. Bhí am againn chomh maith na naisc seo a bhunú, bhú am againn machnamh a dhéanamh le chéile agus nuair a bhíomar in ann a fheiceáil go raibh rud forbartha againn arbh fhiú a choinneáil, thug an oifig ealaíon níos mó ama dúinn chun na comhpháirtíochtaí seo a fhorbairt, le tacú lena chéile trí mhalartú foghlama comhroinnte, agus trínár gcomhpháirtíochtaí a leathnú ionas go mbeadh tuismitheoirí páirteach sa chéim rannpháirtíochta tuismitheora.
Ba dhúshlán a bhí inár gcur chuige i dtosach is dócha, mar gur ghlacamar seilbh ar gach cúinne den naíolann. Ach d’fhéadfá muinín a fheiceáil ag fás le gach cuairt agus de réir mar a tugadh ábhair nua nó spásanna malartacha nua isteach, níor theastaigh aon treoir, bhí na leanaí, an fhoireann agus na tuismitheoirí toilteanach spraoi, triail a bhaint as rudaí agus féachaint cá rachaidís. Bhí sé an-spreagúil féachaint ar mhuinín gach duine ag fás agus breathnú ar an gcaoi ar athraigh agus ar fhorbair ár gcleachtais.

Cé na léargais ón tionscadail ar fiú a roinnt? Ar athraigh aon rud mar gheall ar an tionscadal?

Chuir Jackie an uirlis mhachnamhach ORID faoinár mbráid a bhí ina uirlis thábhachtach chun machnamh agus athrú ríthábhachtach a dhéanamh. Bhí ról lárnach ag ORID chomh maith i bhforbairt ár gcaidrimh lena chéile. Chuir sé ar ár gcumas labhairt go hoscailte agus go macánta faoin méid a tharla agus a chonaiceamar. Chuir sé timpeallacht thacúil ar fáil dom le foghlaim agus chun tuiscint níos fearr a fhorbairt ar bheith ag obair sa chomhthéacs seo. Gné eile de mo chuid oibre a bhfuil suim agam a fhiosrú is ea na spásanna fisiciúla ina bhfuilimid. Cheadaigh an tréimhse chónaitheachta tosaigh den chlár AD dom tástáil agus scrúdú a dhéanamh ar chumas na spásanna i dtéarmaí foghlaim agus forbairt leanaí. Mar aon leis an bhfoireann, d’aimsíomar féidearthachtaí nua do spásanna nár úsáideadh cheana sa naíolann agus d’aimsíomar bealaí chun iad a ghníomhachtú agus a úsáid níos mó.